SRBIJA: Most FRANC JOSEPH u Novom Sadu

Most na baržama koji je jedini premoštavao Dunav čitav vek, dobio je saveznika u tzv. železničkom mostu. Ovaj za to vreme moderan most nosio je ime Cara Franje Josifa. Projektovao ga je Karl Bauman, koji je osmislio i tunel ispod Tvrđave 1883. godine. 

Gradila ga je francuska firma iz Pariza. Radnici na gradnji bili su Italijani iz Lombardije. Most je bio gvozdeni kolos. Kako mu i samo ime kaže služio je kao most preko koga su Dunav prelazili vozovi. Prugu je preko mosta i kroz tunel postavio Nikola Stanković, inženjer iz Stapara. Bio je to čelični div u obliku izdužene grede, dug 432 metra i postavljen uzvodno od pontonskog mosta. Imao je šest betonskih stubova, a najširi je bio prostor za plovidbu između drugog i trećeg stuba, 96 metara. Pored šina bila je i pešačka staza, a na ulazu u 341 metar dug tunel ispod Tvrđave, stajala je vojna straža.

Treba pomenuti da su u isto vreme kada Novi Sad dobija prvi stalni most (1883. godine) i dve gradske četvrti Njujorka, Menhetn i Bruklin, povezane preko Ist Rivera, čuvenim Bruklinskim mostom (dužine 1825 m, širine 26 m, visine 84 m), tadašnjim čudom tehnike, koji je i danas u funkciji. Novosadski drumsko - železnički most je bio daleko skromnijih razmera, ali je on za građane Novog Sada, kao i Bruklinski za građane Njujorka, imao ogroman značaj. Železnički most izgrađen je za potrebe železničkog povezivanja Budimpešte, Subotice, Novog Sada i Zemuna.

Od 1929. godine ovaj gvozdeni most, nosi ime princa Andreja Karađorđevića, trećeg sina kralja Aleksandra. Početkom Drugog svetskog rata, 10. aprila 1941. godine, po nalogu Jugoslovenske vojne komande, ovaj most je porušen, da bi ga ubrzo nakon toga Nemci obnovili od delova prethodnog i konstrukcija donetih čak sa Dona. Na nekoliko mesta su preko mosta bile razapete čelične mreže kao obezbeđenje od bombardovanja. Ipak, prilikom povlačenja 22. oktobra 1944. godine, Nemci su ga digli u vazduh. Na mestu gde je most stajao i danas su uočljivi ostaci stubova i tunel koji se useca u stenu na kojoj leži Petrovaradinska tvrđava."

26.12.2015
(INTERNET)